Milletlerin edebiyatında edebi türler için dönüm noktası diyebileceğimiz belirli dönemler vardır. Edebi tür dediğimiz olgu da tıpkı canlı varlıklar gibi doğar, büyük ve işlevini yerine getirdikten sonra ortadan kaybolur. Edebiyat tarihimiz içerisinde önemli bir yere sahip olan “Sâkînâme”ler de söz konusu edebi türlerdendir. XVI. yüzyıl başlarında kaleme alınan ve orijinalitesini hâlâ muhafaza eden Edirneli Revânî’nin İşretname’si ise, Türk edebiyatında türünün ilk örneği olması bakımından büyük önem taşır. Eser, şekil ve muhteva yönünden tam bir sâkînâme özelliği arzetmesinin yanısıra, Türk edebiyatında “İşretnâme” adıyla bilinen tek eserdir

Siyasî rûyâ, önceden tabir edilmiş; tenkid, tefsir ve tercihi çoktan yapılmış konuların teyidi için yazılır. O kabûl ve redlerin, istek ve nefretlerin, ütopi ve hayâllerin sonucudur. Bu sebepledir ki, rûyâlar bir milletin, bir grubun yahut tek başına kalmış bir aydının sosyal ve politik seçimlerini gösterirken, aynı zamanda da -farkında olarak veya olmadan- edebî, tarihî, millî, harsî tercihlerini ve tercih isteklerini ortaya koyar. Bu özellikleri göz önünde bulundurularak -tıbkı psikoanalistlerin rûyâlardan hareketle ferdin ruh dünyasını çözümlemeye çalışmaları gibi- bir milletin ortaya koyduğu siyasî rûyâlarından da o kavmin çok özel, âdetâ mahrem olan konulardaki şuuraltını kavramak mümkün olamaz mı?

Türk Milleti için “Ordu Millet” denir. Hindistan’ da bilhassa Pakistan ve Müslümanların bulunduğu bölgede konuşulan ve hâlâ çok büyük miktarda Türkçe kelimeler ihtiva eden “Urduca” da, Hindistan’ a İslâm’ ı götüren Türk ordusunun yadigarıdır. Böyle bir medeni faaliyet bilmeyiz başka bir orduya nasip olmuş mudur? Ne var ki tarih boy7unca ordu millet münasebeti, fetih günlerinde başka, inkiraz günlerinde b aşka renk almıştır. Büyük tarihçi Yılmaz Öztuna işte bu seyri kıvrak kalemiyle bu eserde irdelemektedir

Tanınmış kişilerin hayat hikâyelerinden bahseden bir tür olan biyografi, denebilir ki insanlıkla yaşıt bir bilim dalıdır. Başlangıçta Tarih içinde yer alan bu tür, zamanla bağımsız bir bilim dalı hâlinde gelişip serpildi. Tarih, günümüzden önce yaşayanların yüz yüze geldikleri olayları ve onların kahramanlarını anlatır. Olaylar kadar, o olaylarda etkili olmuş kişi ya da kişilerin hayat hikâyeleri, bizzat hadisenin kendisi kadar önemlidir. Olayları meydana getirenler insanlar olduğuna göre, onların hayat hikayelerini tespit etmek de biyografinin konusudur. Bu yüzden doğulu ve batılı tarihçilerin büyük çoğunluğu, tarih içinde biyografiye büyük önem vermişlerdir

Türk edebiyatının en gizemli türlerinden biri şathiyyedir. Şairlerin cem sarhoşluğuyla adeta tanrılaştığı, Tanrı ile teklifsiz konuştuğu çizgi dışı şiirler. Şathiyyelerin eşyanın mantığına aykırı, saçma (absürd) gibi görünen alaycı anlatımları vardır. Deli saçması veya çocuk tekerlemelerine benzerler. Bu özellikleri sebebiyle, insan aklında ilk anda bir sarsıntı meydana getirir, dinleyenleri tebessüme ve düşünmeye sevk ederler. Bu sıra dışı sözlerin altında saklı anlamı araştırma ve anlama konusunda güçlü bir merak uyandırırlar. Uzun bir zaman dilimi içerisinde gerçekleştirilen bu çalışmada, şathiyye konusunda genel bir değerlendirme yer almaktadır

Türkçesi ve tarihî devirler yazı dilleri gramerleri