ҚАЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ҰЛТТЫҚ АКАДЕМИЯЛЫҚ КІТАПХАНАСЫНЫҢ ВИРТУАЛДЫ АНЫҚТАМА ҚЫЗМЕТІ

2014-12-29

Добрый день, Булат! Фильм снят по роману Ануара Алимжанова «Гонец»

Ізгі ниетпен, Виртуалды кітапханашы Гуляим Таукова

2014-12-28

Қайырлы күн, Балжан. Әзірге төмендегі ақпаратты жіберіп отырмыз, қалған материалдарды Сіздің жеке электронды поштаңызға жіберіп отырмыз.
«Ақпарат» ұғымы көптеген тұрмыстық пікірлерде және теориялық тұжырымдамаларда әртүрлі мағынада қолданылады. «Ақпаратқа» берілген ең қарапайым түсініктер төмендегідей: «1) бір нәрсе туралы хабарлама; 2) сақтау, қайта өңдеу және жеткізу объектісі болып табылатын деректер...». Ақпаратқа берілген кейбір анықтамалар оның мазмұны жайында: «Қоршаған орта және онда жүріп жататын үдерістер туралы деректер, оларды адам немесе арнайы құрылғылар қабылдайды». «Ақпарат» ұғымының нақтылы бір сөз қолданыс жағыдайымен, белгілі бір білім саласының дәстүрлерімен және адамзат қызметімен байланысты басқа мағыналары да бар. Мысалы, «Бір нәрсенің жағыдайы туралы құлақтандыратын хабарлама».
Қазіргі философия тұрғысынан «ақпарат» – категория болып табылады, яғни болмыс құбылыстарының және таным объектілерінің жалпы, ең маңызды деген қасиеттерін, қатынастарын көрсететін ұғым. «Ақпарат» категориясының қолданылуы белгілі бір құбылысты тануда ақпарат теориясының не ақпараттық коммуникация теориясының пайдаланылуын білдіреді. Бұл болмыстың қай құбылысы болмасын адам (таным субъектісі) оны белгілі бір ақпараттық-коммуникациялық үдерістің немесе «коммуникациялық жүйенің» құрама бөлігі ретінде қарастыратынын көрсетеді.
Коммуникация теориясы немесе «ақпарат теориясы» ХХ ғ. 40 ж.ж. соңында телеграф, радио, телевизия не электрондық есептеуіш машина сияқты техникалық жүйелерде ақпаратты жеткізу процестерін игеру барысында пайда болды. Теорияның басында кибернетиканың негізін қалаушылар – Клод Шеннон және Норберт Винер тұрды. Бұл теорияда коммуникацияны бір-бірімен байланысты бес элементтен тұратын жүйе ретінде қарастыру ұсынылды.
Ақпараттық-коммуникациялық жүйенің басты элементтері:
1. Жеткізілуге тиісті «шикі» ақпаратты не хабарламаны өндіретін ақпараттың дереккөзі.
2. Сол ақпаратты кодтап (кодировать), жеткізу каналына келетін формаға модульдейтін (белгілі бір параметрлерді өзгертеді) жеткізуші (передатчик).
3. Кодталған ақпаратты немесе «сигналды» ақпаратты алу пунктіне жеткізетін канал.
4. Алынған сигналды алғашқы хабарламаны ашу үшін қайта модульдейтін қабылдаушы (получатель).
5. Соңғы мақсат, ақпарат.

Ізгі ниетпен, Виртуалды кітапханашы Альфия Ильясова

2014-12-26

Қайырлы күн, Гүлнар. Сізге Сара Тастанбекқызы туралы материалдардың тізімін жіберіп отырмыз.

Дерекнама: ҚР-ның Ұлттық академиялық кітапханасы (Астана қаласы)
Ақын Сара : Айтыс, өлеңдер, дастан / құраст., алғы сөзін жазғ. С. Қайнарбаев. - Алматы : Жазушы, 1985
Алыбаев Әріпбай. Өмір белестері : (Әр жылдарда жазылған өлеңдер мен мақалалар).- Алматы: [Б. ж.], 1995.- 240 б.
Бейсенова-Әшімбаева Ш.; Оңғарсынова Ф. Сара саңлақ / [құраст.: Ш. Бейсенова-Әшімбаева], алғы сөзі Ф. Оңғарсынова. - Алматы : Жазушы, 2014
Бұхарбай Жамау. Жаралы аққу : өлеңдер, балладалар, дастандар.- Алматы: Жазушы, 2007.- 224 б.
Далбағаев Е. Айтыс бұлбұлы : Сара Тастанбекқызының туғанына - 130 жыл // Жетiсу.- 2008. - 7 маусым . - 9 б.
Қазақ әдебиетi тарихында өшпес iз қалдырған ақын Сара туралы жинақ жарыққа шықты // Қостанай таңы.- 2013. - 16 қаңтар. - 2 б.
Қалилаханов, Тәңірберген. Ақын Сара Тастанбекқызы.- Астана: Күлтегін, 2006.- 240 б.
Құрманғалиева, Р. Р. Жетісу бұлбұлы // Әдіскер мұғалім-Учитель методист.- 2009.- №- 1.- 5-6 б.
Намазшамова С. Арулардың арқалаған арманын: өлең // Ана тiлi.- 2012. - 19-25 сәуiр. - 10 б.
Өмірбаева Т. Дастандардағы көркемдік шындық : Ойтолғақ: Сара Тастанбекқызы, Тұрымбет Салқынбайұлы дастандары негізінде// Ақиқат.- 2007.- № 12.- 68-71 б.
Сара саңлақ : [өлеңдер мен мақалалар] / құраст.: Ш. Бейсенова, Ж. Әскербекқызы ; "Алтын Қыран" халықаралық қайырымдылық қоры. - Астана : Профи Медиа, 2012
Библиогр. 307 б.
"Сара саңлақ" кiтабының тұсаукесерi өттi // Үш қоңыр.- 2013. - 18 қаңтар. - 2 б.
Тастанбекқызы Сара. Тордағы тоты: өлеңдер мен айтыстар.- Алматы: Жазушы, 1980.- 120 б.
Тастанбекқызы Сара: Өмiрi мен творчествосы туралы анықтама // Бес ғасыр жырлайды: XV ғасырдан ХХ ғасырдың бас кезiне дейiнгi қазақ ақын-жырауларының шығармалары. Үш томдық.- Алматы, 1984.- Т.3.- 261 б.
Тастанбекқызы Сара // Қазақстан жолы.- 2013. - 21 желтоқсан. - 4 б.
Айтыскер ақынның қысқаша өмiрбаяны берiлген.
Ұлы ананың ұлағаты / дайынд. К.Шекерiм // Ару Ана.- 2013. - № 1. - 8-9 б.

Дерекнама: ҚР-ның Ұлттық кітапханасы (Алматы қаласы)

Айтқожа М. Саңлақ Сара салтанаты: Айтыс ақыны Сара Тастанбекқызының Талдықорған обл. өткен тойы туралы // Қазақ әдебиетi.- 1993.- 2 шiлде.- 5 б.
Айтхожина Марфуға Саңлақ Сара: Өлең: С.Тастанбекқызына арналған // Егемен Қазақстан.- 1993.- 18 маусым.
Алыбаев М. Айтыстың ақиығы: С.Тастанбекқызының туғанына 115 жыл толуы қарсаңында // Жерұйық.- 1993.- 17 маусым.
Алтынбаев Қ. Сара сиынған жетеу: Найманның атақты ақындары туралы // Дидар.- 1998.- 30 қазан..- 1990.- 22 тамыз.
Ақын Сараның ақиқаты // Нұржекеұлы Б.Өнер құдiретi.- Алматы, 2003.- 78-85 б.
Ақын Сараның арнауы: Өлең / Ел аузынан жинаған О.Әрiпбаев // Жерұйық.- 1991.- 15 қаңтар.
Әбдiрахманов Т. Қашанғы қалыс қала бередi...: Бiржан мен Сара, олардың айтыстары жайындағы әрқилы пiкiрлер туралы // Қазақ әдебиетi.- 1986.- 23 май.
Бұғыбайқызы Қ. Сараның жаңа табылған бiр өлеңi туралы сөз: Тың дерек // Жерұйық.- 1993.- 28 қыркүйек.
Балшенов Ж. Асылы Сара кiмнiң анасы?: С.Тастанбекқызы туралы // Жерұйық.- 1991.- 16 қаңтар.
Бейсенбеков Е. Ақын Сараны ұмытпайық: Ақын С. Тастанбекқызының туғанына 110 жыл толуына орай // Қазақ әдебиетi.- 1988.- 24 июнь.- 8-9 б.
Қазбанбетов М. Кесенедегi құс ұясы: Повесть: С.Тастанбекқызының туғанына 115 жыл толуы қарсаңында // Жерұйық.- 1993.- 16,18,20,23,25 ақпан.
Қапалда - ақын Сара мұражайы // Жетiсу.- 2006. - 24 маусым. - 5 б.
Сара саңлақ / "Алтын қыран" халықаралық қайырымдылық қоры ; құраст. : Ш.Бейсенова, Ж.Әскербекқызы.- Астана: Профи Медиа, 2012.- 320 б.

Ізгі ниетпен, Виртуалды кітапханашы Альфия Ильясова

2014-12-25

Қайырлы күн, оқырман! Сізге мақалалар мен кітаптардың тізімін жіберіп отырмыз.

Алипаева К. Құдірет тұтар күй атасы Құрманғазы: Өнер көкжиегі // Сыныптағы тәрбие.- 2007. - № 1. - 10-12 б.
Алтай А. Құрманғазыға ескерткіш қойылады / А. Алтай// Үш қиян. - 2009. - 12-19 ақпан. - 3 б.
Ахмедияров Қ. Күйімізде қазақтың рухы жатыр // Анна тілі. - 2005. - 20 қаңтар. - 8-9 б.
Әбілтаев Ш. Құрманғазы мектебінің жалғасымыз // Аңыз адам. - 2010. - № 7. - 14-15 б.
Әлімбетов Е. Бейнебаяндар түсірмекпіз: Құрманғазы ізбасарлары// Аңыз адам.- 2010. - № 7. -48 б.
Бакирова З. Белгілі күйші, сазгерлер // Қазақ тiлi мен әдебиетi орыс мектебiнде - каз яз и лит-ра в рус школе. - 2008. - № 8. - 89-91 б.
Бекен Т. Күй әлемінің құдіреті // Астана хабары. - 2005. - 23 тамыз. - 3 б.
Дүйсеналиева Н. Күй өнерінің жұлдыздары // Мектептегі сыныптан тыс жұмыстар. - 2005. - N 3.- 28-30 б.
Есімов Ғ. "Кішкентай" - Құрманғазы күйлерінің ең биік шыңы: Сахнадағы Құрманғазы / Қ. Дүйсен // Аңыз адам. - 2010. - № 7. - 34-37 б.
Есенұлы А. Күйді естіп, зерделеп тарту - бірінші, ал нота мәселесі - екінші болуы керек: / Ж. Жұмакүлбай // Айқын. - 2005.- 19 тамыз. - 5 б
Есқалиев Қ. Күй-ата күмбірі // Егемен Қазақстан. - 2006. - 18 қаңтар. - 4 б.
Жұбанов А. Құрманғазы күйлері қалай шыққан?.- Алматы: Өнер, 1993.- 40 б.
Жұбанов А. Құрманғазы. - Алматы: Өлке, 2006.- 416 б.
Жұбанов А. Құрманғазы Сағырбаев: өмірі мен творчествосы. - Алматы: Жалын, 1978. - 368 б.
Жұбанов А. Ғасырлар пернесі: қазақтың халық сазгерлерінің өмірі мен шығармашылығы туралы очерктер / шығар. жауап. Т. Нүсіпбай. - Алматы: Дайк-Пресс, 2002. - 328 б.
Жүнісова З. Күй атасы-Құрманғазы: // Тәрбие жұмысы. - 2005. - №2. - 25 б.
Иманғалиев Р. Құрманғазының жыры мен мұңы: Алты алаштың ардағы // Ана тілі. - 2008. - 20-қараша. -18 б.
Кәленбаева М. Құрманғазының күйлерін төрт шекті қобызға түсірдік / Қ. Дүйсен // Аңыз адам.- 2010. - № 7. - 16-17 б.
Күзембаева, С. "Құрманғазы" радиооперасы КСРО-да бұрын-соңды жазылмаған тың жанр болатын // Аңыз адам. - 2010. - № 7. - 22-24 б.
Құрманғазы: жинақ / [бас ред. Ә. Нысанбаев].- Алматы: Қазақ энциклопедиясы, 1998.- 544 б.
Құрманғазы С. Күйлер / Құраст..муз.ред.қараған А.Жұбанов.- Алматы: Қаз.мем.көр.әдеб.баспасы, 1961.- 187 б.
Құрманғазы. Қуаныш: Шағын оркестрлері мен ансамбльдерге арналған.Құрманғазы күйлерінің
партитурасы / Қаз.мәд.және өнертану ғыл.-зерт.ин-ты.- Алматы: Қаз МӨҒЗИ, 1999.- 102 б.
Медеубек М.Құрманғазы күйлерін орындау - бізге де парыз: Құрманғазы ізбасарлары// Аңыз адам.- 2010. - № 7. -48 б.
Отарғалиева А.Құрманғазы Сағырбаев // Қазақ тiлi мен әдебиетi орыс мектебiнде - каз яз и лит-ра в рус школе.- 2007. - № 1.- 77-80 б.
Өтеғалиева С. Күй өнеріне кульминацияның келуі Құрманғазымен байланысты // Аңыз адам. - 2010. - № 7. - 26-28 б.
Райымбергенов А. Құрманғазы күйдің формасын жаңартты // Аңыз адам. - 2010. - № 7. - 20-21 б.
Сағырбайұлы Қ. Құрманғазы күйлері // Домбыра. - 2007. - №1. -22-25 б.
Сағырбайұлы, Құрманғазы Сарыарқа : күйлер / Сағырбайұлы, Құрманғазы. - Алматы : Өнер, 1995. - 190 б.
Серғазиева Т. Құрманғазы Сағырбайұлының өмірі мен шығармалары // Республика ұстазы. - 2009. - № 5-6. - 4 б.
Тұрысбек С.Құрманғазы - қолына домбыра ұстаған батыр: Сахнадағы Құрманғазы// Аңыз адам. - 2010. - № 7. - 35 б.

Ізгі ниетпен, Виртуалды кітапханашы Альфия Ильясова

2014-12-25

Қайырлы күн, оқырман! Біздің кітапхана қорынан "Қазақ халқының ою-өрнек" атты тақырыбына байланысты материалдар таба аласыз. Кітапханаға келіп кітапхана қорында бар материалдармен жұмыс жасауыңызға болады.

Абдрасилова, Б. Қазақ қолөнері - тәрбие құралы / Абдрасилова, Б. // Білім берудегі менеджмент = Менеджмент в образовании. - 2013. - № 1 (68). - 94-96 б.

Адамқұлов, Нұралы Ұлттық қолданбалы қолөнері : оқу құралы / Адамқұлов, Нұралы. - Алматы : [Б. ж.], 2008. - 122 б.

Қасиманов, Садық Қазақ халқының қолөнері / Қасиманов, Садық. - Алматы : Қазақстан, 1969. - 245, [2] б.

Оспанова, Алия Ою сыры / Оспанова, Алия, Байболдиева, Айшакуль. - Алматы : [б. ж.], 2011 - 3-том. - 149 б.

Өмірбекова, Маргарита Шаяхыновна Қазақтың ою-өрнектері : энциклопедия / Өмірбекова, Маргарита Шаяхыновна. - Алматы : Алматыкітап, 2003. - 284 б.

Тәжімұратов, Әбдіқас Шебердің қолы ортақ / Тәжімұратов, Әбдіқас. - Алматы : Қазақстан, 1977. - 96 б.

Тоимбаева, Р. А. Ою-өрнек өнері / Тоимбаева, Р. А. // Зерттеуші = Исследователь. - 2012. - № 11-12 /1 (79-80/1). - 149-153 б.

Төленбаев, Сапар Қазақтың ою-өрнектері / Төленбаев, Сапар, Өмірбекова, Маргарита. - Алматы : Қазақстан ; Қағанат, 1993. - 56 б.

Шоқпарұлы, Дәркембай Қазақтың қолданбалы өнері / Шоқпарұлы, Дәркембай, Дәркембайұлы, Дәулет. - Алматы : Алматыкiтап, 2007. - 272 б.

Ізгі ниетпен, Виртуалды кітапханашы Альфия Ильясова

2014-12-25

Қайырлы күн, Әсель! Сіздің жіберген сұрағыңызға байланысты материалдарды жіберіп отырмыз.

Артық ғылым кітапта,
Ерінбей оқып көруге
Абай Құнанбаев

Кітаптар-өмір ұстазы. Сондықтан жастар кітап оқуды күнделікті әдет қылуы тиіс. Кітап оқымай өмірді білу, білім алу мүмкін емес.
Серке Қожамқұлов

Кітап аяулы досы бола бастаған шақтан былай ғана әбір жан өзін интеллигент бола бастадым деп санауына болады.
Мұхтар Әуезов

Кітап ақылына ақы сұрамайтын алтын қазына
Әлішер Науаи
Өзінді-өзін тану үшін кітап керек. Өзгені де тану үшін кітап керек.

Кітап –үйдің ашулы тұрған терезесі.

Кітаппен дос бол, кітаптың жомарт беттері..Көзіңді тосар, адал дос одан жоқ тегі
Расул Ғамзатов
Артық ғылым кітапта,
Ерінбе оқып көруге.
Абай.
Кітап маған тақтан да қымбат.
Наданмен қас болғанша,
Кітаппен дос бол.
Бауст.
Кітап — асып-таспайтын асыл досымыз.
Гюго.
Жақсы кітап — ақылды адамның әңгімесімен бірдей.
Толстой.
Кітап — ақылды қуаттандыратын құрал.
Каменский.
Кітап — мұхит, сол мұхиттан не терең?
Мен біліммен ылғи дос боп өтер ем!

Егер мен бай болсам, тек қана кітап сатып алар ем.

Кітап әлемдегі құпиялы ұлы ғажайыптардың бірі.
Горький.

Ізгі ниетпен, Виртуалды кітапханашы Альфия Ильясова

2014-12-22

Қайырлы күн, Айдана! Сіздің жіберген сұрағыңызға байланысты материалдар көп болғандықтан, Сіздің жеке электронды поштаңызға жіберіп отырмыз.

Ізгі ниетпен, Виртуалды кітапханашы Альфия Ильясова

2014-12-21

Қайырлы күн, Шерхан! Сізге Әзірбайжан Мәмбетов туралы материалдарды жіберіп отырмыз.

Қазақстанның Халық қаһарманы, КСРО Халық әртісі, КСРО Мемлекеттік сыйлығының лауреаты, Қазақстанның және Қарақалпақстанның халық әртісі, әйгілі режиссер, қоғам қайраткері Әзірбайжан Мәмбетов 1932 жылы 2-қыркүйекте РФ Волгоград облысы, Паласовка ауылында дүниеге келген. 1952 жылы Алматы хореография училищесін, 1957 жылы Мәскеу қаласындағы А. В. Луначарский атындағы Мемлекеттік театр өнері институтының режиссерлік факультетін бітірді.
Ол М.Әуезов атындағы қазақ мемлекеттік академиялық драма театрында режиссер, «Мосфильм» киностудиясында режиссер-стажер, «Қазақфильм киностудиясының директоры болып қызмет істеді. Өмірінің соңғы шағында Астанадағы Қ. Қуанышбаев атындағы қазақ музыкалық драма театрының жетекшісі қызметін атқарды.
Режиссерлық еңбек жолын 1957 жылы бастаған Әзірбайжан Мәдиұлы Қазақтың мемлекеттік академиялық драма театрында Ш. Хұсайыновтың «Ертіс жағасында», Қ. Мұхамеджановтың «Бөлтірік бөрік астында», М. Әуезовтің «Айман-Шолпан», Қ. Байсейітов пен Қ. Шаңғытбаевтың «Беу, қыздар-ай», Лопе де Веганың «Қызғаныштан махаббат» секілді көптеген пьесаларын сахналап, көпшілік жүрегінен кең орын алған «Ән қанатында», «Қан мен тер», «Жаушы» фильмдерін қойған.

Ақырғы сапарға қол соғып тұрып шығарып салды // Алматы ақшамы.- 2009. - 21 қараша. - 15 б.
Ә.М.Мәмбетовке жоғары ерекшелiк белгiсi - "Халық қаhарманы" атағын беру туралы Қазақстан Республикасы Президентiнiң Жарлығы: 2000 ж. 24 қазан N 472 // Егемен Қазақстан.- 2000.- 25 қазан
Әз-ағаң әлемi : Театр режиссерi Ә. Мәмбетовтiң 75-жасқа толуына орай сұхбаттар // Астана хабары.- 2007. - 24 қараша. - 6 б.
Әзiрбайжан Мәдиұлы Мәмбетов (1932 ж. 1.09. - 2009 ж 20.11): қазанама // Астана ақшамы.- 2009. - 19 қараша. - 3 б.
Әзiрбайжан Мәмбетов : Қазанама // Президент және Халық.- 2009.- 20 қараша.- 6 б.
Әзiрбайжан Мәмбетов. Қаһарман өттi өмiрден: қазанама // Ана тiлi.- 2009.- 19-25 қараша.- 10 б.
Әзiрбайжан Мәмбетов: мен мықтымын! // Астана хабары.- 2007. - 29 қараша. - 1 б.
Әулие Әз аға-ай...: КСРО Халық әрт., әйгiлi реж. Ә.Мәмбетов дүниеден өттi // Оңтүстiк Қазақстан.- 2009. - 21 қараша. - 2 б.
Елiм деген нар тұлға : Әзербайжан Мәдиұлы Мәмбетов // Жетiсу.- 2009. - 21 қараша. - 11 б.
Қалыңыз қалай, Әз-аға?! Халық қаһарманы, театр қайраткерi Әзiрбайжан Мәмбетов туралы // Астана хабары.- 2007. - 3 қараша. - 1-2 б..
Мәмбетов мектебi // Сығай Ә.Таңғажайып театр: эсселер.- Алматы: Ана тiлi, 2014.- 341-351 б.
Мәмбетов мерейтойы: [ Ә. Мәмбетовтiң 70 жасқа толуына орай] // Жас Қазақ үнi.- 2002.- 8 қараша.- 3 б.
Молтобарова, Күмісбала Ищанқызы Әзірбайжан Мәмбетов тұлғасы мен шығармашылығының Қазақстан мәдениетіндегі феномені : Философия ғылымдарының докторы ғылыми дәрежесін алу үшін дайындалған дисс. авторефераты. 24.00.01 мамандығы бойынша / Молтобарова, Күмісбала Ищанқызы. - Алматы : [Б.ж.], 2010. - 42, [7] б.
Сығай, Ә. Әзірбайжан Мәмбетов / Сығай, Ә. // Мәдениет. - 2011. - № 12. - 2-11 б..
Ұлттық сахна өнерiнiң сардары // Үш қоңыр.- 2012. - 30 қараша. - 2 б.
Әзiрбайжан Мәмбетов=Азербайжан Мамбетов=Azerbaydjan Mambetov: [Фотоальбом] / Шығ.алқасы.:Сәрсенбайұлы А.С., Қасейiнов Д.Қ. ж.б..- Алматы: Өнер, 2004.- 159 б.
Қаhарман әртiс 70 жаста // Астана ақшамы.- 2002.- 22 қазан.- 4 б.

Ізгі ниетпен, Виртуалды кітапханашы Альфия Ильясова

2014-12-22

Қайырлы күн, Айнұр! Сізге әзірше табылған материалдарды жіберіп отырмыз, әлі іздеудеміз, материалдар табылып жатса Сіздің жеке электронды поштаңызға жібереміз.

Санжар Сұлтанов — Канадалық қазақ режиссері, сценарийші, продюсер, актер. 1988 жылы Жамбыл облысының Қордай ауданында дүниеге келген. 9 жасында Англияға оқуға кетті. Кейін білімін Канадада жалғастырды. 2009 жылы ағасы Саидпен бірге Reverson Entertainment кинокомпаниясын құрып, киножобалар өндірумен айналысады.
Көпшілік оны Джек Лондонның шығармаларына негізделген "Burning Daylight" («Время не ждет») фильмі арқылы біледі. Бұл кинокартина — оның алғашқы толықметражды режиссерлік жұмысы еді, әрі сонда өзі эпизод рөлдердің бірін сомдады.

Джек Лондон мен Санжар Сұлтанов : Жас режиссер С.Сұлтановтың "Время не ждет" кинотуындысы жайында // Алтын орда.- 2012. - 9 тамыз. - 30 б.

Зәкiржанқызы С. "Күн сақшыларының" құпиясы... // Айқын.- 2013. - 2 қазан. - 8 б.
Режиссер С.Сұлтановтың "Күн сақшылары" атты жаңа телехикаясы туралы

Ізгі ниетпен, Виртуалды кітапханашы Альфия Ильясова

2014-12-10

Қайырлы күн, Айда! Сізге Дина Нұрпейісова туралы ақпарат жіберіп отырмыз.
Нұрпейіс келіні Дина (1861-1955) – қазақтың әйгілі күйші композиторы. Туып өскен жері Батыс Қазақстан облысының Жаңақала ауданына қарасты Бекетай құмы деген жер. Топырақ Алматы қаласынан бұйырған. Қазақстанның халық әртісі. Халық өнерпаздарының 1937 жылы өткен республикалық байқауына қатысып 75 жасында халық аспаптарын тартатын өнерпаздардың Мәскеуде өткен Бүкілодақтық бірінші байқауында, одан кейін 1944 жылы 83 жасында Орта Азияның бес республикасынан өнерпаздар қатысқан Ташкенттегі он күндікте Дина тағы да жүлделі орындарды жеңіп алады.
Дина ата-ана шаңырағында бұлаңдап өскен жас кезінің өзінде ақ Дәулеткерей, Мүсірәлі, Әлікей, Түркеш, Ұзақ, Есжан, Байжұма, Баламайсаң сияқты күшілердің күйін нәшіне келтіре тартып, төңірегі «домбырашы қыз» деп атаған. Қаршадай қыздың даңқын естіп, әйгілі Құрманғазы арнайы іздеп келген. Ол Динаның домбыра тартысына сүйсініп, болашағынан үлкен үміт күтіп, батасын берген. Осыдан кейін Динадан көз жазбай, үнемі айналып соғып, додалы күй айтыстарына ертіп барып, домбыра тартудың терең сырларын үйретеді. Дина тоғыз жасынан бастап он тоғыз жасына дейін, қашан ұзатылғанша Құрманғазының баулуында болады. Құрманғазыдай дәулескер күйшінің ұстаз болуы Динаның ғана бақытты болып қойған жоқ, исі қазақтың күй өнерінің бақыты болды.
Дина 1880 жылы Беріш ішіндегі Бесқасқа руынан шыққан Тұрманұлы Қанас деген жігітке тұрмысқа шығады. Қанас пен Динадан Нұрпейіс атты бір ұл туған. Алайда, алғашқы перзенті дүниеге келген соң Қанас көп кешікпей қайтыс болады. Дина ата салтымен қайын інісі Шәпекке қосылады. Күйеуінің атын атамайтын дәстүр бойынша Дина күйеуі Шәпекті «Жәпек» деп атайтын болған. Кейбір деректерде «Жәпек» деп жазылуы содан. Динаның алғашқы күйеуінен көрген перзенті Нұрпейіс 14 жасында қайтыс болады. Кейінел ішінде санақ па, сайлау ма, әйтеуір бір тізім алу атай алмаған Дина фамилиясының орнына қайтыс болған тұңғышы Нұрпейістің есімін атаған. Міне, Динаның Нұрпейіс келіні атануының сыры осында. Жәпек пен Дина бақытты ғұмыр кешіп, берекелі жанұя құрған.

Бақтыгереева Ақұштап Күй анасы 140 жаста: [Күйшi Дина Нүрпейiсова туралы] // Ақ босаға.- 2001.- N 4 сәуiр.- 3 б.
Кебиспаева М. "Домбырашы қыз" ретiнде танылған Дина Нүрпейiсоваға - 150 жыл // Музыка әлемiнде = В мире музыки.- 2011. - № 4. - 11-13 б.
Қапашев Л.Күй анасы iзiмен // Ана тiлi.- 2008.- 3 сәуiр (№ 14).- 12-13 б.
Қырғызбай Ө. Домбырасына қарап жатып үзiлген // Алматы ақшамы.- 2011. - 19 сәуiр (№ 48). - 6

Ізгі ниетпен, Виртуалды кітапханашы Альфия Ильясова