Ашхабадта ЮНЕСКО істері жөніндегі Ұлттық комиссиясының 10-шы отырысы өтті

Түркі әлемінің мәдени-тарихи мұрасын тұрақты сақтауға және білім беру саласындағы ынтымақтастықты нығайтуға арналған жиын аясында түркі мемлекеттерінің материалдық және материалдық емес мәдени мұраларын қорғау жөніндегі конвенцияны жүзеге асырудағы ынтымақтастыққа, ортақ түркі мәдени мұрасы тақырыбына арналған түрлі семинарлар ұйымдастырылды.

Шара барысында қатысушылар ЮНЕСКО аясында ТҮРКСОЙ-ға мүше елдердің өзара ықпалдастығын кеңейтудің негізгі аспектілерін, оның ішінде білім мен ғылымды ілгерілету, мәдени және табиғи мұраны сақтау, материалдық емес мәдени құндылықтарды қорғау және насихаттау жұмыстарын жан-жақты талқылап, өзара тәжірибелерімен алмасты.

Сондай-ақ, ТҮРКСОЙ ұйымына мүше елдердің ЮНЕСКО істері жөніндегі Ұлттық комиссияларының ғылым, білім және мәдениеттің дамуына өлшеусіз үлес қосып жүрген көрнекті тұлғалардың мерейтойларына арналған бірлескен іс-шараларды қолдау мәселесі де кеңінен талқыланды.

Биыл Шығыстың көрнекті ақын-философы, түркімен әдебиетінің классигі Махтумкули Фрагидің 300 жылдығы.

Әйгілі сөз шебері шығармашылығының жалпыадамзаттық маңыздылығын Халықаралық Түркі мәдениеті ұйымының (ТҮРКСОЙ) 2024 жылды «Түркі әлемінің ұлы ақыны және ойшылы – Махтумкули Фраги жылы» деп жариялауы, сондай-ақ, оның қолжазбалар жинағын Біріккен Ұлттар Ұйымының білім, ғылым және мәдениет мәселелері жөніндегі бағдарламасының (ЮНЕСКО) «Әлем жады» халықаралық тізіміне енгізуі айғақтайды. Халықаралық жиын аясында Махтумкулидің шығармашылығы кеңінен насихатталды. Ашхабадта Копетдаг тауының етегінде Түркімен ақыны Махтумкули Фрагиге алып ескерткіш орнатылды.

(ҚР Ұлттық академиялық кітапханасында да «Махтумкули Фраги поэзиясы – түркі әдебиетінің алтын қазынасы» атты халықаралық ғылыми конференция өткізуді жоспарлауда.)

         ҚР Ұлттық академиялық кітапханасының директоры, Ұлттық комиссияның «Әлем жады» бағдарламасының төрағасы Ғазиза Құдайбергенқызы халықаралық шараның екінші күні  материалдық емес мәдени мұраны қорғау жөніндегі ынтымақтастыққа арналған 13-ші семинарға қатысып, Түркия, Венгрия, Қырғызстан, Өзбекстан, Моңғолия, Түркменстан сынды Ұлттық комиссия өкілдерінің  «Әлем жады» бағдарламасын жүзеге асырудағы жұмыстарымен танысты, өзара тәжірибе алмасты. Өз кезегінде электронды цифрлы ғасырда  мәдени құндылықтарды сақтаудың тиімді жолдары тақырыбында баяндама жасады. Соның ішінде Түркітілдес кітапханаларға ортақ ҚазҰЭК автоматтандырылған ақпараттық кітапханалық жүйесінің, электронды сақтау қоймасының технологиялық мүмкіндіктеріне тоқталды. Нәтижесінде ортақ шешімдер қабылданып, алдағы жоспарлар нақтыланды. 

1. ТҮРКСОЙ-ға мүше мемлекеттердің ЮНЕСКО істері жөніндегі Ұлттық комиссия 10-шы отырысының қорытындысында төмендегідей қарар қабылданды. ТҮРКСОЙ-дың материалдық және материалдық емес мәдени мұраларының тізімін жасау;
2. ЮНЕСКО-ның басқару органдары мен бағдарламалық комитеттеріне ТҮРКСОЙ-дың жоғары лауазымды мүшелерінің кандидаттарын сайлау барысында өзара қолдау көрсету;
3. Түркіменстанның ЮНЕСКО істері жөніндегі Ұлттық комиссиясы түркі әлемінің тарихи-мәдени мұрасы мен рухани құндылықтарын сақтау және олардың мәдени кеңістікке интеграциялануын қамтамасыз етуде күш-жігерді біріктіруге бағытталған «Біздің мұра» жобасын жүзеге асыру;
4. ТҮРКСОЙ ұйымына мүше елдердің ЮНЕСКО істері жөніндегі Ұлттық комиссияларының ғылым, білім және мәдениеттің дамуына өлшеусіз үлес қосып жүрген көрнекті тұлғалардың мерейтойларына арналған бірлескен іс-шараларға қатысу;
5. ТҮРКСОЙ-ға мүше мемлекеттердің моноұлттық немесе трансұлттық номинация деректерін дайындау және ұсыну кезінде бірлескен ынтымақтастық әлеуетін пайдалану;
6. Бірлескен ғылыми зерттеулерді, археологиялық қазбаларды және Ұлы Жібек жолы бойындағы ТҮРКСОЙ-ға мүше елдердің негізгі ескерткіштерін, қолжазбалар мен басқа да мәдени құндылықтарды қалпына келтіру жұмыстарына ден қою;
7. 2025 жылы Самарқандта өтетін ЮНЕСКО-ның 43-ші Бас конференциясына Түркі мәдениеті мен мұрасы қорының «Түркі әлемі- 2040»  атты ортақ жоспарын дайындау, түркі мұрасының көптілді каталогын басып шығару;

Сондай-ақ, Түрксойға мүше мемлекеттердің ЮНЕСКО істері жөніндегі Ұлттық комиссиясының 11-ші отырысын 2025 жылы Қазақстанда (Ақтау/Астана) өткізу туралы бірауыздан шешім қабылданды.