«ALQA» ӘДЕБИ-МӘДЕНИ КЛУБЫ

«АЛАШ КӨРКЕМ ӘДЕБИЕТІНІҢ ТАРИХИ-ӘЛЕУМЕТТІК АСТАРЫ»

Жүсіпбек Аймауытов шығармаларының негізінде лекция

4 қараша күні академик, тарих ғылымының докторы Жамбыл Артықбаев “Алаш көркем әдебиетінің тарихи-әдеуметтік астары” жайында дәріс оқыды. Дәрістің негізі Жүсіпбек Аймауытовтың “Ақбілек” романы мен “Күнікейдің жазығы” шығармасы болды. Жамбыл Артықбаев “Ақбілек” романының идея әйел теңдігі емес, қазақ халқының бейнесі екенін атап өтті. Ақбілектің образы  қазақтың образы, жан-жақтан қаумалаған дұшпанды қасқыр мен оның апанына теңеген автор Ақбілектің соншалық шарасыз күйде қалғанын суреттейді. Соңында бәрібір бақытқа жеткен оны қазақтың көкейінде үміт отының сөнбегенін, болашағында үміті бар ұлт екенін әңгімелеп берді. Романның жазылған уақытына да көңіл бөлу керектігін айтқан тарихшы ХХ ғасыр басындағы зобалаңнан басын көтерген елдің жаппай сауаттылыққа бас қойғанын нақтылай отырып, романның 1926 жылы жазылуының мәні бар екенін айтты. Ал 1928 жылы жазылған “Күнікейдің жазығы” “Ақбілектегі” үміттің үзілгенін қоштасу ретінде берілгенін де тілге тиек етті. Шығарма басында Күнікейді түлкідей сылаңдаған, бұлқындай жұтынған деп суреттеген болса, оқырман әңгіме соңында соншалық көркем суреттеген Күнікейді тани алмайтынын баяндады. Арса-арсасы шыққан Күнікейдің қазақтың келешегі бұлыңғырлау болатынын анықтағандай.  Алаш зиялылары ұлтым - өзім деген ұранмен өмір сүрді. «Ұлты үшін күрескен қоғам қайраткері Жүсіпбектің бұл шығармалары қазақ қоғамының сол кездегі, келешектегі бейнесін астармен көркем жеткізді» деп аяқтады сөзін Жамбыл аға.